Rastuća tražnja za energentima otvara potrebu ne samo za pronalaženjem alternativnih rješenja, već i razmatranjem povratka onima čije korišćenje je dugo bilo predmet posebnog nadzora kada je riječ o količinama koje se eksploatišu, a koje ostavljaju posljedice na životnu sredinu. Tako se ugalj, koji se smatra fosilnim gorivom koje najviše zagađuje ponovo našao kao predmet pažnje evropske javnosti protekle sedmice, razmatranjem mogućnosti njegove maksimalne zastupljenosti u granicama onoga što postojeći standardi dozvoljavaju, na način koji bi se smanjio nivo zagađivanja.

Ipak, priča uvijek počinje podsjećanjem na pedesete godine prošlog vijeka i smog izazvan prekomjernom potrošnjom ovog energenta koji je, nakon što je u ogromnoj mjeri njime bio zagađen vazduh u Londonu, usmrtio na hiljade ljudi. Industrijski subjekti koji ga koriste u proizvodnji i danas važe za najveće zagađivače koji emituju štetne čestice. Klimatski i energetski ciljevi Evropske unije do 2030. godine predstavljeni su prošle sedmice u Briselu, a ono što je planirano jeste da idu u prilog konkurentnijoj, stabilnijoj ekonomiji koja u osnovi ima i manju emisiju štetnih gasova u procesu proizvodnje.

Sa druge strane, energetska situacija u EU usporava ranije zacrtane planove da se do 2020. godine uvišestruči proizvodnja energije iz obnovljivih izvora, tim prije što sa svakim novim korakom ka oporavku od krize i skretanje pažnje na finansijske probleme kao ključne ovo pitanje ostaje od drugom planu. Priča o alternativnim izvorima je prilično uopštena za sve države članice koje se bez jasnih smjernica, a sa različitim energetskim potencijalima ne fokusiraju na zajednički cilj.

Izvan EU energetska situacija je raznolika – Sjedinjene Američke Države već dugo eksploatišu gas iz uljnih škriljaca kao odgovor na visoke cijene nafte na svjetskom tržištu, dok Kina ulaže maksimalne napore kako bi korišćenje uglja u energetici bilo sve zastupljenije, u cilju izazivanja manje opasnih posljedica u odnosu na one koje čine havarije u nuklearnim elektranama, naročito poučeni iskustvom susjednog Japana.

Sa sličnim motivom u eksploataciju uglja krenula je i Njemačka koja je nakon drame u Fukušimi preventivno zatvorila čak osam nuklearki i okrenula se drugim energetskim potencijalima u sklopu „energetske tranzicije“, u prvom redu izgradnji termoelektrana, ali i povratku čistoj energiji. Samo u protekloj godini na ovaj način vodeća evropska ekonomija uspjela je da obezbijedi 163 milijarde kilovat sati, što je na nivou devedesetih godina prošlog vijeka kada je ovaj izvor energije imao dominantan udio u odnosu na ostale načine proizvodnje.

Ekonomska isplativost ovog oblika proizvodnje je dodatna prednost, budući da se ostvarivanje prava na emisiju ugljendioksida, ili popularno nazvane „licence za zagađivanje“ mogu pribaviti za manje od pet eura po toni uglja, što ovaj oblik dobijanja ekelktrične energije čini znatno jeftinijim od vjetroelektrana ili putem solarnih panela, naročito nakon što je kancelarka Angela Merkel prošle sedmice najavila da će i potrošači koji se snabdjevaju solarnom energijom u toj zemlji biti prvi u Evropi kojima će se njeno korišćenje oporezivati.

Namjere Zelenih koji su 2011. godine inicirali gašenje nuklearki sada bi mogle rezultirati povećanjem količine sumpor dioksida i azotnih oksida u vazduhu, kao i stvaranjem efekta staklene bašte, sasvim sigurno nečim što je daleko od zelene ideologije. Ipak, ono koliko na globalnom nivou može povećati emisiju štetnih gasova Njemačka, pa i Francuska ukoliko joj se pridruži, a za šta iz energetskih krugova te zemlje dolazi sve više odobravanja, neznatno je u odnosu na količine zagađenja koje se prouzrokuje u Kini.

Ova velika zemlja kao najveći svjetski uvoznik uglja i najveći proizvođač struje iz termoelektrana, sa izgradnjom novih 15 termoelektrana započetih tokom prošle godine planira povećanje proizvodnje koje bi iznosilo čak dodatnih 100 milijardi tona. No, zahvaljujući njenoj ogromnoj teritoriji, u Kini postoji mogućnost da se ova postrojenja izgrade na lokacijama hiljadama kilometara udaljenim od urbanih sredina, što ni u jednoj evropskoj zemlji nije slučaj.

Međutim, ekonomska isplativost dobijanja energije na ovaj način, te zainteresovanost velikih evropskih kompanija da proizvodne pogone snabdijeva strujem proizvedenoj na ovaj način u vremenu kada je jedan od ključnih ciljeva oporavak privrede, ekonomski ciljevi postavljaju se ispred ekoloških, pa i etičkih.

U kojoj mjeri industrijski lobiji u EU podstiču da donosioci odluka u oblasti energetike prihvate ovaj način proizvodnje kao najpovoljniji biće poznato čim njemački model prihvate i druge članice, međutim, poljoprivredu – izuzetno važnu oblast u kojoj su standardi dovedeni i sprovedeni do tančina mogle bi znatno uništiti kisele kiše izazvane emisijama sumpor dioksida. Ipak, havarija u Fukušimi i postkrizni ekonomski momenat vratiće Uniju na stanje sa početka 90-tih godina, kada se zajedničkim snagama počelo boriti protiv onoga što se danas odobrava.